فارکس چیست؟

پیدایش مبادلات ارزی به زمان ضرب اولین سکه‌ها و آغاز تجارت باز می‌گردد. قبل از جنگ جهانی اول، معاملات ارزی بر مبنای طلا ارزش‌گذاری می‌شدند. به طور مثال ارزش هر اونس طلا برابر ۶.۵ دلار آمریکا و ۳.۱۷ پوند انگلستان بود، و به این صورت ارزش هر پوند انگلیس نسبت به دلار آمریکا، عدد ۲.۰۵ محاسبه می‌شد. پس از جنگ جهانی دوم، دولت‌ها با هدف بازسازی اقتصاد خود، با ثابت نگه داشتن قیمت ارز نسبت به دلار آمریکا سعی در تحکیم مبادلات تجاری خود کردند. از این رو دلار آمریکا معیار تعیین ارزش سایر ارزها قرار گرفت. این سیستم، ثباتی بیست ساله در اقتصاد جهانی ایجاد کرد اما سرانجام در سال ۱۹۷۱ این نظام نیز از هم فروپاشید.

در سال ۱۹۷۴ سیستم جدیدی با نام “ارز شناور” شکل گرفت که بر مبنای آن تمامی ارزها آزادانه در مقابل یکدیگر مبادله می‌شدند و ارزش یک ارز با توجه به عرضه و تقاضای بازار (و نه به واسطه‌ی سیاست‌های‌ دولت‌ها!) تعیین می‌شد.

به‌طور کلی بازار تبادلات ارزی با مفهوم امروزی آن یعنی فارکس، پس از شروع نظام ارز شناور شکل گرفت. البته در آن زمان معاملات از طریق تلفن یا فکس و به صورت محدود انجام می‌گرفت و انجام معاملات تنها در اختیار بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ بود. اما با پیشرفت تکنولوژی و تقریباً از سال ۱۹۹۸ امکان معامله در بستر شبکه اینترنت و برای همه‌ی اقشار نیز فراهم گردید.

در گذشته معاملات ارز تنها از طریق بانک‌های عامل که امکان خرید و فروش ارز را داشتند صورت می‌گرفت. در آن زمان بانک‌ها برای افزایش منافع خود به برخی از مشتریان اولویت می‌دادند و این امر باعث می‌شد که شرایط معامله برای همه افراد یکسان نباشد. اما امروزه این معاملات در بستر اینترنت و به صورت مستقیم توسط افراد حقیقی و حقوقی انجام شده و تمام افراد می‌توانند در شرایط یکسان در کنار شرکت‌ها و بانک‌ها به معامله بپردازند  درواقع تراکنش‌ها از طریق شرکت‌های کارگزاری(بروکر) انجام می‌شود که از طریق یک کانال بین بانکی به یکدیگر متصل شده و نقش واسطه بین خریدار و فروشنده را ایفا می‌کنند. شرکت‌های کارگزاری انجام مبادلات ارزی، زیر نظر نهاد‌های نظارتی (رگولاتوری) فعالیت می‌نمایند.کارگزار واسطه بین معامله گران و بازار فارکس می باشد و وظیفه آن منتقل کردن معاملات فرد معامله گر به بازارهای جهانی است. هر شخصی برای انجام معاملات ارزی خود باید با یک کارگزار قرارداد بسته و مبلغی را به عنوان سپرده در یک حساب سپرده گذاری کند این سپرده به عنوان سرمایه معاملاتی به نام مشتری گشایش می یابد و صرفا جهت انجام معاملات در این بازار استفاده می شود. بروکر ها درصد کمی از هر معامله رو به عنوان کارمزد کسر کرده و به حساب خودشون واریز می کنند. (اسپرد). به طور کلی کار بروکر این است که نرخ‌های بازار را به مشتریان خود ارائه نموده و دستورات معاملاتی مشتریان را اجرا کند. یعنی وقتی که یک مشتری دستور معاملاتی (خرید یا فروش) خود را به صورت آنلاین به کارگزار ارائه می‌کند، کارگزار از محل سپرده‌ای که مشتری در حساب خود دارد، اقدام به اجرای دستور مشتری مبنی بر خرید یا فروش می‌کند. با توجه به ماهیت غیر متمرکز بازار فارکس، این سازمان‌ها با وضع قوانین و پیگیری فعالیت‌های کارگزاران، سعی دارند از بروز مشکلات و تخلفات گوناگون توسط آن‌ها جلوگیری نمایند. لازم به ذکر است که خود این نهادها، تحت نظارت دستگاه اقتصادی کشورهای مبدأ هستند .امروزه سازمان‌های نظارتی زیادی در اقصی نقاط جهان مشغول فعالیتند که مهم ترین آن ها؛ NFA (آمریکا)، FCA (انگلستان)، FINMA (سوئیس)، BaFin (آلمان)، Mifid (اتحادیه اروپا)، ASIC (استرالیا)، FMA (نیوزلند)، CySEC (قبرس) می باشد. پلتفرم بروکر نرم افزاری است که شرکت کارگزاری یا بروکری برای خرید و فروش در اختیار معامله گرها قرار می‌دهد که از معروف‌ترین و محبوب‌ترین پلتفرم های معاملاتی دنیا می توان به متاتریدر اشاره کرد.

منظورم از پلتفرم بروکر؛ نرم افزاری است که شرکت کارگزاری یا بروکری برای خرید و فروش در اختیار معامله گرها قرار می‌دهد که از معروف‌ترین و محبوب‌ترین پلتفرم های معاملاتی دنیا می توان به متاتریدر اشاره کرد.

بروکر ها در تقسیم بندی کلی شامل بروکرهای مارکت میکر (بازارساز) و بدون معاملات NDD هستند.

1. بروکر با میز معاملات (DD)

2.بروکر بدون میزمعاملات (NDD)

همچنین انواع بروکر بدون میز معامله عبارتند از:

1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. بروکر های STP
                        2. بروکرهای STP+ECN

                  

بروکرهایی که از طریق میز معامله (DD) به فعالیت می‎پردازند، از طریق اسپرد و تامین نقدینگی برای مشتریان خود، درآمد کسب می‎کنند. به این نوع از بروکرها مارکت میکر یا بازارساز نیز گفته می شود. بروکرهای با میز معامله به معنای واقعی کلمه برای مشتریان خود بازار ایجاد می‎کنند، به این معنی که آنها اغلب سمت دیگر معامله مشتری را بر عهده می‎گیرند. ممکن است شما فکر کنید پس در این حالت سود بروکر در ضرر مشتری است، ولی در واقع اینگونه نیست.
مارکت میکرها، هم قیمت پیشنهادی فروش و هم قیمت پیشنهادی خرید را ارائه می‎دهند، به این معنی که آنها هم سفارشات خرید و هم سفارشات فروش مشتریان خود را اجرا می کنند. آنها نسبت به تصمیمات یک معامله ‎گر انفرادی و تکی بی‎تفاوت هستند. در نتیجه به اینکه یک تریدر خاص سود می‌کند یا ضرر، کاری ندارند.
از آنجا که سازندگان بازار، قیمت‌هایی را که در آن سفارشات پر شده است را کنترل می‌کنند، می‎توان به این نتیجه رسید که تنظیم و ایجاد اسپرد ثابت، ریسک کمی برای آن‌ها دارد.
همچنین مشتریان بروکرهای با میز معامله، نرخ‌‎های بازار بین بانکی واقعی را نمی‌بینند، ولی نترسید. رقابت بین بروکرها چنان سفت و سخت است که نرخ‌های ارائه‌شده توسط کارگزاران با میز معامله به نرخ‌های بین‌بانکی نزدیک هستند، اگر نگوییم دقیقاً یکسان است. به عنوان مثال، شما به بروکر با میز معامله خود، سفارش خرید برای 100،000 واحد XAUUSDUSD می‎دهید. برای پر کردن معامله شما (یعنی انجام سفارش خرید شما)، کارگزار شما ابتدا سعی می‎کند یک سفارش فروش مناسب با خرید شما از سایر مشتریان خود پیدا کند. در صورتی که چنین سفارشی پیدا نشود، معامله شما را به تامین‎ کننده نقدینگی خود منتقل می کند. تامین کننده نقدینگی (Liquidity Provider) یک نهاد بزرگ و معتبر جهانی است مثل بانکهای بزرگ که به راحتی دارایی مالی خرید و فروش می‎کند.
با این کار، آنها ریسک را به حداقل می‎رسانند، زیرا از اسپرد، درآمد کسب می‎کنند بدون اینکه سمت دیگر معامله شما را به عهده بگیرند. با این حال، در صورت عدم وجود سفارشات منطبق، آنها مجبورند سمت دیگر معامله شما را به عهده بگیرند.

برخلاف باور اکثر تریدرهای ایرانی، بروکرهای مارکت میکر در سطح جهانی فعالیت داشته و اغلب چندین تامین کننده بزررگ Liquidity provider دارند وسود آنها در گرو ضرر کردن تریدر نسیت.

بروکر بدون میز معامله(NDD) چیست؟ کارگزاران یا بروکرهای بدون میزمعامله NDD، برعکس بروکرهای مارکت میکر، سفارشات خود را از طریق میز معامله انجام نمی دهند این بدان معناست که آنها در سمت دیگر مشتریان خود قرار نداشته و فقط معاملات دو طرف را بهم پیوند می زنند.

بروکرهای NDD شبیه سازندگان پل هستند: آنها برای اتصال دو ناحیه صعب‎‌العبور به یکدیگر، سازه‌‎ای ایجاد می‎کنند. NDD ها هم می‎توانند کمیسیون بسیار کمی برای انجام معامله دریافت کنند یا اینکه فقط با اندکی افزایش اسپرد، اصطلاحا مارک‎آپ نمایند. کارگزار فارکس بدون میز معامله، هم می‎تواند STP و هم می‎تواند STP + ECN باشد که در ادامه توضیح می‌دهیم   .

بروکر STP به چه بروکری گفته می شود؟ بروکرهای STP، هیچ وقت طرف دیگر معاملات تریدر نیستند. این بروکرها چندین تامین کننده نقدینگی داشته و  هر تامین کننده‎‌ای، قیمت پیشنهادی فروش و قیمت پیشنهادی خرید مختص به خود را دارد و برای معامله شما خریداران واقعی پیدا کرده و معاملات را با بهترین قیمت ایجاد می کنند.  البته که بروکر شما محض رضای خدا کار نمی کند! کارگزار شما به صورت رایگان به مرتب‎ سازی قیمت‎ ها و ارئه معاملات با بهترین قیمت نمی ‎پردازد. همزمان با مرتب‎ سازی قیمت‎ها، کارگزار شما یک مبلغ اندک معمولاً ثابت به قیمت‎ ها اضافه می‎کند که به آن اسپرد گفته می شود. تغییر قیمت پیشنهاد خرید/ پیشنهاد فروش همچنین به این دلیل است که بیشتر کارگزاران نوع STP، اسپرد متغیر دارند. اگر اسپرد تأمین‎ کنندگان نقدینگی آنها افزایش یابد، آنها چاره ‎ای جز افزایش اسپردهای خود ندارند. هرچند برخی از کارگزاران STP اسپرد ثابت ارائه می‎دهند، اما اکثر آنها اسپردهای متغیر دارند.

از سویی دیگر، کارگزاران فارکس ECN واقعی به سفارشات مشتریان خود اجازه می‎دهند تا با سفارشات سایر مشارکت‎ کنندگان در ECN تعامل داشته باشند. مشارکت ‎کنندگان می‎توانند بانک‎ها، بازرگانان خرده‌‎پا، صندوق‎های پوشش ریسک و حتی سایر بروکرها باشند. به طور خلاصه، شرکت ‎کنندگان با ارائه بهترین قیمت‎های پیشنهاد خرید و فروش خود با یکدیگر به معامله می‎پردازند.

همچنین، ECN به مشتریان خود، امکان مشاهده عمق بازار را می‎دهد. عمق بازار نشان می‌دهد که سفارشات خرید و فروش سایر شرکت ‎کنندگان بازار چه هستند. به دلیل ماهیت ECN، اضافه کردن یک مقدار ثابت به اسپرد سخت است. بنابراین بروکرهای ECN معمولاً از طریق یک کمیسیون اندک به ازاء هر معامله درآمد کسب می‌کنند.

بازار فارکس به صورت ۲۴ ساعته و ۵ روز در هفته فعال است. در تهران این معاملات ساعت ۱:۳۰ بامداد روز دوشنبه آغاز شده و در ساعت ۱:۳۰ بامداد روز شنبه خاتمه می‌یابد.

 همان طور که گفته شد در طول ۲۴ ساعت شبانه‌روز میلیاردها دلار ارز در بازار فارکس معامله می‌شوند. نوسان قیمت ارزها در حجم و تعداد زیاد معاملات و تنوع آن‌ها، برای بسیاری از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران حرفه‌ای جذابیت‌های زیادی را ایجاد کرده است. با توجه به رویدادها و اتفاقاتی که به طور پیوسته در سرتاسر جهان رخ می‌دهند و اوضاع اقتصادی کشورها و ارزش پول ملی آن‌ها را دستخوش تغییرات می‌کنند، نوسانات نرخ برابری جفت ارزها نیز اجتناب ناپذیر است. سرمایه‌گذاران و معامله‌گران نیز با اطلاع از این موضوع و استفاده از نوسانات این ارزها در برابر یکدیگر می‌توانند نهایت بهره را جهت کسب سود هر چه بیشتر از این نوسانات ببرند!

هزینه های معاملاتی فارکس نسبت به بازارهای موازی، کمتر است. بطور کلی اصلی ترین هزینه شما در معاملات جفت ارزها، همان کارمزد اختلاف نرخ خرید و فروش یا اسپرد (Spread) می‌باشد.

در کنار این، مفهوم دیگری به نام کمیسیون (Commission) وجود دارد که بر اساس نماد، میزان نقدینگی حساب و حجم مبادلات، مبلغ ناچیزی از حساب شما کسر خواهد شد.

سوآپ (Swap) نیز به مبلغی گفته می‌شود که در صورت باز ماندن معامله در روز بعد بر اساس تفاوت نرخ بهره ارز یا دارایی پایه، به حساب شما واریز یا از حسابتان کسر خواهد شد.

بطور کلی هزینه های معاملاتی در بازار فارکس بین کارگزاران مختلف، کاملاً متفاوت است و این شرکت‌ها برای حفظ و جذب مشتریان بیشتر، تمهیدات تخفیفی مختلفی در تمام موارد مذکور ارائه می‌دهند.

معامله‌گری در بازار فارکس همانند دیگر بازارهای مالی، بیشتر از هر کسب‌ و کار دیگری نیازمند کسب دانش، تجربه و مدیریت صحیح سرمایه است. بنابراین قبل از ورود به این بازار، همه افراد نیاز به آموزش کاربردی و کسب توانانی تحلیل صحیح بازار را دارند. تحلیل روند تغییرات قیمت جفت ارزهای مختلف در بازار فارکس مانند تمام بازارهای مالی دیگر توسط تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال صورت می‌گیرد.

با توجه به ماهیت بین المللی و استراتژیک بازار فارکس، اخبار و وقایع مهم قدرت‌های بزرگ اقتصادی در طول روز، بر نوسانات این بازار تاثیر مستقیم و بسزایی دارند .به همین جهت طی سال‌های اخیر سایت‌های خبری مختص وقایع بازار جهانی ارز نظیر Forex factory، Dailyfx و Investing و… ایجاد شده‌اند که تقویم اخبار اقتصادی موجود در آن‌ها، معامله گران را از تمامی اتفاقات مهم پیش روی باخبر می‌سازد. بنابراین برای تحلیل بنیادی یک جفت ارز باید وضعیت اقتصادی و سیاسی دو کشور مورد نظر را بررسی کرد. یک معامله‌گر حرفه‌ای باید با توجه به آخرین اخبار اقتصادی و سیاسی مانند سیاست‌های پولی و مالی بانک مرکزی کشورها و تمایل آن‌ها به افزایش و یا کاهش نرخ بهره، میزان رشد اقتصادی، نرخ تورم، انتخابات، جنگ و … روند تغییرات نرخ ارز مورد نظر خود را پیش‌بینی کند.

از طرفی به‌دلیل حجم بالای معاملات و حضور سرمایه‌گذاران بزرگ در این بازار نمودار تغییرات قیمتی (تکنیکال) در فارکس از اعتبار بالایی برخوردار است. همچنین به دلیل حجم بالای اطلاعات اقتصادی و سیاسی ثأثیرگذار بر نرخ برابری جفت ارزها و عدم توانایی تحلیل همه روزه این اطلاعات، بسیاری از معامله‌گران تنها تحلیل تکنیکال را ملاک معاملات خود قرار می‌دهند، که این موضوع خود عامل دیگری بر اهمیت تحلیل تکنیکال است. لذا بهره‌گیری از تحلیل تکنیکال می‌تواند به معامله‌گران در پیش‌بینی‌ موقعیت‌های معاملاتیشان کمک بسزایی کند. این روش تحلیل یعنی تحلیل تکنیکال معمولا در بین معامله‌گران بازار فارکس کاربرد بیشتری دارد.

فعالیت در بازار فارکس در ایران به دلایلی نامشروع اعلام‌شده و دسترسی به آن به صورت قانونی عملا غیر ممکن است. اما در سال‌های اخیر تعداد زیادی از معامله‌گران با استفاده از روش‌ها و ترفندهای خاصی به فعالیت در این بازار پرداخته‌اند. سرمایه‌گذاران و معامله‌گران و به خصوص افراد تازه کار باید توجه کنند که فعالیت در فارکس علی‌رغم ریسک‌های ذاتی این بازار مثل ضریب اهرم بالا (معاملات اعتباری) و بازی جمع صفر (بازی برد – باخت)، در کشور ما ریسک‌های بسیار بیشتری نیز خواهد داشت. ریسک تبدیل پول به دلیل مشکلات بانکی ناشی از تحریم، ریسک عدم حمایت نهادهای قانونی و دولتی و … از این دست موارد هستند.نهادهای رسمی و قانون‌گذار در کشور ما به دلایلی فعالیت در فارکس را نامشروع و غیر قانونی اعلام کرده‌اند. از جمله تعدادی از این دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. خروج بدون کنترل ارز از کشور
2. پیچیدگی زیاد و حرفه‌ای بودن بازار
3. ضریب اهرمی بالا و اغوا کننده
4. بازی برد – باخت برای معامله‌گران